سجاد محمدی منجرموئی
چیدا
با عضویت در خبرنامه ایمیلی شکوه بختیاری میتوانید مطالب سایت شکوه بختیاری را در ایمیل خود دریافت کنید فقط کافیست بر روی لینک و یا بنر زیر کلیک کنید و با ثبت ایمیل خود ثبت نام کنید:
دانلود مستند عروسی بختیاریها
آپلود شده در کانال شکوه بختیاری در آپارات
مشاهده در آپارات
کانال شکوه بختیاری در آپارات
نحوه دوخت چوقای بختیاری
چوقا یا چوخا، بالاپوش مردان روستایی و عشایر بختیاری در غرب ایران است که همواره دارای آستین کوتاه است. این پوشش در بین مردم شهر نشین این قوم نیز در مراسم گوناگون رواج دارد و توسط زنان بختیاری از موی گوسفند بافته می‌شود.
چوقا نه پوششی سفید است و نه سیاه، بلکه پوششی است با دو رنگ سیاه و سفید. معمولاً بلندیِ چوقا باید به حدی باشد که تا زیر زانو برسد. نقشِ چوقا همواره دارای شکلی ثابت است و در آن خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می‌شوند. درباره چراییِ نگاره این بالاپوش چند نظریه وجود دارد اما هنوز پیشنهاد همه پسندی درباره خاستگاه یا مضمون این نقش از سوی صاحب نظران انجام نشده‌است. ترکیب رنگ‌های دیگر چوقا کرم – آبی، کرم -سرمه‌ای و یا کرم – قهوه‌ای است. آستین کوتاه چوقا بیشتر حالت نمایشی دارد و به عنوان جیب نیز می‌توان از آن استفاده کرد.
در شمال شرقی دزفول دهی به نام لیوس وجود دارد که چوقاهای بافته شده در آن بتدریج به «چوقا لیویسی یا لیواسی» مرسوم شدند و بر همین اساس به این بالاپوش چوقالیوسی هم می‌گویند. تاریخ بافت این پوشش کمتر از صد سال است. برای بافتِ چوقا از دارِ خوابیده استفاده می‌کنند و تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم بافی است با این تفاوت که خیلی ریز بافت تر است و تار و پود نازک دارد. طول پارچه مخصوص چوقا ۲٫۵ الی ۳٫۵ متر و عرض آن ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر است و با تاری از جنس پنبه (گاه پشم) و پود پشمی بافته می‌شود. قطعات را پس از بافتن به اندازه لازم می‌برند و کنار هم می‌دوزند. پشم به کار رفته باید کیفیت بالایی داشته باشد.
این پوشش فقط مخصوص مردان است. مردان در تابستان در زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می‌پوشند. مردان لر ( درلرستان و جنوب استان) ومردان بختیاری ( درچهار محال و بختیاری و خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد ، غرب استان اصفهان) این پوشش را بر تن می‌کنند.
چوقا بختیاری بافته‌ای است از جنس پشم که مخصوص مردان است طرح آن بر گرفته از معبد چغازنبیل( بزرگترین معبد عیلامیان ) و شبیه کنگره های تخت جمشید می‌باشد.
چوقا را بصورت نواری به عرض ۵۰ سانتیمتر وبلندی حدود ۵/۲ متر می‌بافند. این نوار از دو قسمت مساوی ومتفاوت تشکیل می‌شود. بافت آن ساده‌است ودر طول آن نوارهایی به عرض یک سانتیمتر با بافت یک ردیف نازک نخ مشکی جدا می‌شوند. در یک قسمت همین بافت ساده که راه راه است، ادامه می‌یابد ودر قسمت دیگر نقش پله‌ای که رنگ آن مشکی است بافته می‌شود. مدت زمان لازم برای بافت یک قطعه چوقا حدود ۲۰ روز است.
پس از بافت چوقا آن قسمت را که بافت ساده دارد برای پایین تنه وقسمتی را که دارای نقش پله‌ای مشکی است برای بالاتنه بکار برده وآن را می‌دورند. پود چوقا از خامه پشمی است که توسط زنان ایل بوسیله پره ریسیده می‌شود وتار آن از نخ پنبه‌ای بسیار ظریف است که از بازار خریداری می‌شود.
چوقا در کلیه فصول سال مورد استفاده قرار میگیرد. هنگامی که هوا سرد باشد چوقا را با بستن شالی در کمر به دور آن به بدن محکم می‌بندند تا باد وسرما در آن نفوذ نکند. بافت چوقا به علت متراکم بودن وپشمی بودن آن تا حدودی مانع نفوذ باران می‌شود. هنگام گرما ویا در حال کوه پیمایی دامن چوقا را از پایین تا کرده به کمر یا شانه حائل می‌کنند تا دامن آن دست وپای فرد رانگیرد.
برای بافت یک چوقای متوسط حدود یک کیلو گرم نخ پنبه‌ای (پود) ویک کیلو خامه پشمی بکار می‌رود. ارزش ومرغوبیت چوقا بسته به منزلت اجتماعی افراد ایل متفاوت است. بهترین نوع چوقا نوعی است که در طایفه بهداروند در تش کیارسی بافته شدن وبه چوقا «کیارسی» معروف است. بعد از آن چوقای«موری» که در طایفه موری بافته می‌شود شهرت دارد.قیمت این پوشش بستگی به خوش بافت بودن آن دارد.
چوقا بالاپوشی است سفید رنگ ، با خطوط راه راه سیاه ، بدون آستین و جلو باز که مردان بختیاری بر تن می کنند. قد آن تا بالای زانو می رسد و معمولا در زیر آن پیراهن آستین دار می پوشند. در مورد خطوط چوقا گفته می شود که از روی مقبر کورش تقلید شده است . خطوط چوقا به طوری است که خط های سفید نماد سپنتا مینو ( فرشته نیک ) از پایین به بالا می آیند و خطوط سیاه نماد انگره مینو ( اهریمن ) از بالا به پایین می آیند و بیانگر پیروزی های نهایی خوبی ها بر بدی هاست.
در شمال شرقی دزفول دهی به نام لیوس وجود دارد که سابقا در آنجا چوقایی بافته می شد که به چوقای لیوسی معروف بود و نمونه پنبه ای آن را برزگرها و کارگرهای بختیاری بر تن می کردند. در حدود هشتاد سال پیش یک نمونه خوب و ریز بافت پشمی از چوقا را زنی از اهالی لیوس برای سالار شجاع که ایلخان چهارلنگ و از خوانین محمد صالح و پسر عموی علیمردان خان بوده است می بافد و هدیه می فرستد که از آن پس به چوقای سالاری شهرت یافت و سایر خوانین و اعیان بختیاری نیز بر تن کردند . در حال حاضر نیز چوقای کیارثی بفت ( بافت طایفه کیان ارثی ) به دلیل زیبایی ، کیفیت بالا و وزن بسیار سبک ( وزن آن کمتر از یک و نیم کیاو گرم می باشد ) مقبولیت خوبی دارد و در بین بختیاری ها معروف است.
ریسیدن پشمی که می خواهند از آن چوقا درست کنند بسیار مشکل است. از بین کلی پشم اعلاء ترین ، نرم ترین و لطیف ترین الیاف آن را انتخاب می کنند و به دقت با صابون می شویند . زنانی که قصد ریسیدن الیاف چوقا را دارند ، ناخن شصت دست چپشان را مدتی بلند می کذارند . سوراخ کوچکی در ناخن بلند شده ایجاد کرده و پشم را از آن عبور می دهند و به شکاف یک دوک کوچک متصل می کنند . پشم در حد سوراخ ناخن از آن عبور کرده و با حرکت دورانی دوک تبدیل به نخ نازک و یکنواختی می گردد. برای پود چوقا همیشه از این نوع خامه استفاده می کنند. و در بعضی موارد تار آن را از پنبه می گیرند.
چوقا نوعی ساده بفت است و برای بافت آن از دار خوابیده استفاده می کنند . تکنیک بافت آن نیز همان تکنیک گلیم بافی است منتها خیلی ریز بافت است و تار و پود نازک دارد.
دانلود مستند پوشش مردان و زنان بختیاری
اگر می خواهید درباره ی پوشش مردان وزنان بختیاری بدانید به ادامه مطلب مراجعه کنید